Խաչատուր Խասպեկ Կաֆացի

* * *

Ի մոլորեալ մտաց յոյժ տկարագոյն,
Ներբողեմ զքեզ, իմ հոգւոյս լուսատուն,
Դու ես տաճար բանին աննմանագոյն,
Մաքուր Կոյս Տալիթայ, մայր անճառ լուսոյն:

Խաւարն աղջամաղջին ի քէն հեռագոյն,
Եւ դու մեծ արուսեակ ծագող արեւուն,
Արփիաճեմ շաւղօք յերփնարփեան լուսոյն,
Լուսաւորես զաշխարհս անաղօտագոյն:

Աղբիւր կնքեալ, ջրհոր կենդանի ջրոյն,
Լիբանանէ հոսեալ յատակ խնկենոյն,
Դու ես շուշան հովտաց, ծաղիկ դաշտերուն,
Անուշահոտութեամբ հրաշափառագոյն:

Սափոր մանանային կենաց քաղցրագոյն,
Բուրվառ ոսկի լցեալ, տուփ անուշ խնկոյն,
Հոտով քո զմայլեցայ, թմբրեալ ընդարմագոյն,
Բուրաստան ծաղկաւէտ լեառն զմռսոյն:

Պարտեզ ամրափակեալ, ծառ կենաց տնկոյն,
Եւ մորենի վառեալ անկեզ ի հրոյն,
Դու գաւազան ծաղկեալ Դաւթեան յարմատոյն,
Մայր Էմմանուէլի, ծնօղ բարձելոյն:

Է' արեգակն ազգեաց Կոյս չքնաղագոյն,
Եւ լուսինն ընդ ոտիւք քո զարմանագոյն,
Երկոտասան ակամբք քեզ թագ վեհագոյն,
Պսակ աստեղափայլ զանազանագոյն:

Կապեալ ի սէր քոյին կամ մոլորագոյն,
Աղաղակեմ առ քեզ սրտիւ դառնագոյն,
Դու ծով ծիծաղական, լայն եւ խորագոյն,
Զերծո զիս ի մեղաց ծովոյս, որ անհուն:

Խամրեալ թառամեցաւ ծաղիկս ի բուսոյն,
Խորշակահարեցաւ յարմատոյ յոստոյն,
Իջցէ որպէս անձրեւ ցօղ քո քաղցրագոյն
Եւ զուարճացուցանէ զորթս չորագոյն:

Ամպ թեթեւագնաց, երկին վեհագոյն,
Անխոնաւ պահեցար շնորհօք Սուրբ Հոգոյն,
Զի կուսութեամբ անձին քո խոնարհագոյն,
Հաճեցաւ Բանն աստուած ի քեզ յայտնագոյն:

Չորեքկերպեան աթոռ անմատոյց լուսոյն,
Սերովբէ հողեղէն, քրովբէ մարմնագոյն,
Փակեալ տումար անճառ եւ անքննագոյն,
Անփորձ ի մարդկանէ ծնունդ քո սքանչագոյն:

Անկեալ քո առաջի ողբամ խստագոյն,
Թախանձանօք կոծեմ զկուրծս իմ կարծրագոյն,
Հառաչեմ արտասուօք, լամ ողորմագոյն,
Ապաւինիմ ի քեզ` թագուհիդ վերնոյն:

Տեսի բազում դստերք ստացան մեծութիւն,
Եւ բազումք արարին մաքուր կուսութիւն,
Բայց դու գերազանցեալ առաւելագոյն,
Քան զամենայն կուսանսն եղեր գերագոյն:

Որակ քո թելադրեալ ի Սրբոյ Հոգւոյն,
Ի սեռս եւ ի տեսակս աննմանագոյն,
Ձեւով յատուկ, անուամբ ընդ անհատագոյն,
Տիպ աստուածանըկար անարատագոյն:

Ւիւծեալ պաղատանօք կամ ես երերուն
Օրհնեմ զանճառ ծնունդ քո անսերմնագոյն,
Առագաստ փեսային դու անբաւելոյն,
Բովանդակող Բանին Տեառն արժանագոյն:

Րամից Տէրն եւ արքայն յոյսն ամենեցուն,
Ի քեզ պարունակի ընդ անճառագոյն,
Դու տապանակ անփուտ, պատեալ ի յոսկւոյն,
Զի Հօր կտակն ի քէն ցուցաւ յայտնագոյն:

Ենթակայ սրբութեան քո, Կոյս իմաստուն,
Երանգ-երանգ ներկեան բազումք վարդագոյն,
Ենթադրեալ յաղթեցին զչարին բռնութիւն,
Երամաւորեցան արեամբ կարմրագոյն:

Րոտեալ հոգիս անձամբ մեղօք խոր ի քուն,
Անդնդասոյզ անկեալ իբրու զանասուն,
Հանի զբոյ մեղաց հովտէս տրտմագոյն,
Զմոլորեալ ոչխարս ի քո սուրբ հօտոյն:

Ի քեզ յուսամ հոգւով, Կոյս երանագոյն,
Ծնօղ անմահ գառինն անարատագոյն,
Յայլ ումեքէ չունիմ ճար եւ փրկութիւն,
Իմ ճարակն դու ես` յուսով յատկագոյն:

Ցո'յց ճանապարհ կենաց, մայր ճշմարտագոյն,
Միջնորդ եւ բարեխօս կատարելագոյն,
Դու տաղաւար բանին էական լուսոյն,
Որոյ պատիւ եւ փառք անսպառագոյն:

Էղանակ փոփոխման շրջանի Հայոյն,
Հազար հարիւր լցեալ եւ վեց թիւ ընդ նոյն,
Երգեալ ի Խասպէկէ յոյժ նւաստագոյն,
Խաչատուր կոչեցեալ անարժանագոյն:

* * *

Իմանալի արեգակն արդարութեան,
Որ ծագեցաւ ի քէն, Կոյս անապական,
Վանեալ հերքեաց զխաւարն անգիտութեան,
Մաքուր ծննդեամբ ի քէն, սուրբ կոյս,
Տիրամայր Աստուածածին:

Խորին մտաց անհաս ծնունդ քո սքանչելի,
Ի հրեղէն լեզւաց անթարգմանելի,
Ուստի սարսեալ դողամ ես մեղաց գերի,
Ապաւինիմ ի քեզ, սուրբ կոյս,
Տիրամայր Աստուածածին:

Արդ աղաչեմ զքեզ, մայր անճառ լուսոյն,
Տաճար բանին եւ բնակարան Սուրբ Հոգւոյն,
Ի այլ ուստէք չունիմ ճար եւ փրկութիւն,
Իմ ճարակն դու ես, սուրբ կոյս,
Տիրամայր Աստուածածին:

Սերովբէից դասուց վեհագոյն գտար
Եւ քերովբէից պսակ եւ փառք յայտնեցար,
Չորեքկերպեան կառք արարչին կազմեցար,
Որ բազմեցաւ ի քեզ, սուրբ կոյս,
Տիրամայր Աստուածածին:

Պաղատանօք հայցեմ ի քէն, թագուհի,
Ծնօղ եւ մայր անճառ բանին Յիսուսի,
Բարեխօսեա աւուրն ահեղ ատենի,
Դասիլ աջակողմեան, սուրբ կոյս,
Տիրամայր Աստուածածին:

Եղեռնագործ հող եւ փոշիս անպիտան,
Խասպէկ անուամբ կոչեալ ի կարգ ՚ւ աստիճան,
Գործով թափուր, քանքարոյ բիւր պարտական,
Իմ յոյսն դու յայնժամ, սուրբ կոյս,
Տիրամայր Աստուածածին:

Կամ առաջի քո լիրբ դիմօք ամօթով,
Աղաղակեմ առ քեզ սրտիւ բոլորով,
Մատուցանեմ զպաղատանս նոր երգով,
Ի նըւաստ շրթանց ընկալ, սուրբ կոյս,
Տիրամայր Աստուածածին:

Էղաշրջեալ թիւ տումարիս Հայկազան,
Հազար հարիւր լցեալ ընդ իւր մետասան,
Միաշաբաթ սուրբ նշանին երեւման,
Միածնի` Որդոյ քոյ, սուրբ կոյս,
Տիրամայր Աստուածածին:

* * *

Գլուխ հանուրց ազգին կանանց,
Անհամեմատ գոլ հողածնաց,
Վեհագունից վեհ թագուհեաց,
Դու ես պարծանք սուրբ կուսանաց:

Ուրախ լեր եւ բերկրեալ ցնծա,
Զւարճացիր, կոյս տալիթայ,
Տկար մտաց իմ պարգեւեա,
Գովել զտիպ քո վերակայ:

Վարսերդ թուխ որպէս ծիծռան,
Դու սերովբէ անկիզական,
Պսակ եւ փառք գլխոյդ արժան,
Կազմեալ ականց երկոտասան:

Երիկամունքդ գոյն ըռահան,
Ակունքդ ծով յովկիանկան,
Ուներդ կամար ծիածան,
Գոյացելոյ յամպէն գարնան:

Սեաւ է անուն քո բաղձալի,
Հրաշապատում եւ ցանկալի,
Երկոտասան ազգաց գովի,
Եօթանասնից փառաբանի:

Տաղաւար եւ տուն անմահին,
Լուսապատկամ տաճար բանին,
Մեղր ի շրթանց ընդ մեղմագին,
Կաթէ բարբառդ քաղցրագին:

Իմանալի շուշան հովտաց,
Անուշահոտ ծաղիկ դաշտաց,
Ատամունքդ շար մարգարտաց,
Սպիտակ քան զվուշ թափչաց:

Խնկաբերաց լերանց միջի,
Արձանունակ լեառն մեծի,
Որպէս զաշտարակն Դաւթի,
Պարանոց քոց փառօք իլի:

Արփիաճեմ բազուկդ յոսկւոյ,
Բարձող բանին Տեառն աստուծոյ,
Մատունքդ կազմեալ ի լուսոյ,
Ըղունկդ յոստրէոց մարգարտաց:

Ստինքդ նման են այծեաց,
Որ ելանեն ի ջրոց լւացմանց,
Որպէս զլուսին լրացած,
Յարեւելից կուսէ ծագաց:

Պատիւ եւ փառք արարածոց,
Սիրտդ մաքուր գանձ է հոգոց,
Օրհնեալ արգանդ քո տուփ խնկոց,
Հոտ անուշ պալասան իւղոց:

Է բարձունքդ եղեւնայ փայտից,
Իջեալ է Լիբանան լեռնից,
Սրունքդ նոճի կիպարից,
Բուրէ միշտ հոտ մուշք յամպէրից:

Կցեալ ի սէր գարշապարիդ,
Պաղատելով առ սրբուհիդ,
Ամէնօրհնեալ կենդանագրիդ,
Երկրպագեմ պատուանդանիդ:

Երեւիս կերպիւ փառաւոր,
Որպէս զարեգակն ահաւոր,
Դու իմ դշխոյ եւ թագաւոր,
Ես անարժան քո սպասաւոր:

Րամից ազանց ճոխք թագուհի,
Ահարկու զգեստիւք ծիրանի,
Կայ ի գրկիդ սարսափելի,
Տղայացեալ Տէրն ամէնի:

Ի յոտս քո անկեալ գոչեմ,
Ձայնիւ երգով աղաղակեմ,
Մեղուցելոյս գթալ հայցեմ,
Հարսնարանիդ գոլով սպասեմ:

Ցնծութիւն բոլոր յաշխարհի,
Համայն ազանց քրիստոնէի,
Զքեզ ունիմ միջնորդ եւ բարի,
Յայժմ եւ աւուրն յապագայի:

Էրագընթաց թիւ տումարի
Հազար հարիւր քսան եւ մի,
Ի Խասպէկէ առն ախտէղի
Շարադրեցաւ ի քարտիսի:

* * *

Արեկ, որ պաղչան մտնումք ու վարդ քաղեմք ծաղկած յայգին,
Պիւլպիւլն ու տուտի ղումրին եղանակեն կանանչ թփին,
Ուրախանան հետ կարմիր վարդին, հետ ճերմակ վարդին:

Գունզգուն ծաղկունքն եկեալ աւետաբերք եղեն պիւլպիւլին,
Մանուշակ ու հազրվարդ մատուցանեն կանանչ թփին,
Ուրախանան հետ կարմիր վարդին, հետ ճերմակ վարդին:

Ղարէնֆիլ շնորհատեսակ, դու նօնոֆար ծաղիկ ծովային,
Լեճվերտի սիւմպիւլ Հինտի, տիպ տենչալի կանանչ թփին,
Ուրախանան հետ կարմիր վարդին, հետ ճերմակ վարդին:

Շառաւիղ շիկնագունիկ դու համասփիւռ ծաղկանց ամիրայն,
Խնկենի լեառն զմռսոյ, շուշան հովտաց կանանչ թփին.
Ուրախանան հետ կարմիր վարդին, հետ ճերմակ վարդին:

Նորատունկ նշդարենի նախածաղիկ գուշակող գարնան,
Լիմոնի, նարնճէնի, գունով ծիրան, կանանչ թփին.
Ուրախանան հետ կարմիր վարդին, հետ ճերմակ վարդին:

Նռնենիք զուգաշար, մարգարտաշար, խիստ զարմանազան,
Համն անուշ, հոտիկն անուշ, քան զնուշն անուշ, կանանչ թփին.
Ուրախանան հետ կարմիր վարդին, հետ ճերմակ վարդին:

Արտուտիկ ու կարկաչուն կարմիր կաքաւ, գարնան ծիծըռնիկ,
Սիրամարգ ոսկի թեւով, նախշուն թեպրով, կանանչ թփին,
Ուրախանան հետ կարմիր վարդին, հետ ճերմակ վարդին:

Խորոտիկ ու լուս երես, աղվոր երես, տիպ արեգական,
Բոլորեալ պետր լուսին, ծագեալ յայգին, կանանչ թփին,
Ուրախանան հետ կարմիր վարդին, հետ ճերմակ վարդին:

Համօրէն ծաղկունքն ամէն ժողովեցան սիրով ի յայգին,
Ճաշակեն զանուշ գինին ի թաւ շքին, կանանչ թփին,
Ուրախանան հետ կարմիր վարդին, հետ ճերմակ վարդին:

Մեղեդիք եւ շարական, ձայնաւորօք տաղ Հոմերական,
Պարարեալ քաղցր ձայնիւ եղանակեն կանանչ թփին,
Ուրախանան հետ կարմիր վարդին, հետ ճերմակ վարդին, հետ բարեկամաց:

Գլխավոր էջ    Նախորդ էջ    Հաջորդ էջ